🔰مدرسه‌های مطالعات دیالوگ، مطالعات دین و مطالعات مدرنیته و نقد متافیزیک باشگاه اندیشه برگزار می‌کنند:
لیالی لیلی: سال سوم
الهیاتِ رخداد
◽️با حضور
دکتر رسول رسولی‌پور
پژوهشگر فلسفه دین
🕐شنبه تا دوشنبه ۱۸ تا ۲۰ فروردین ۱۴۰۳
از ساعت ۱۷:۳۰
همراه با افطارِ مختصر
📍خیابان انقلاب، خیابان وصال شیرازی، کوچه نایبی، پلاک ۲۳، شبستان اندیشه
💬 درباره‌ی نشست
📝رسول رسولی‌پور
ما به این جهان “پا نمی‌گذاریم” بلکه همچون برگ‌های یک درخت از آن “آشکار می‌شویم” و “جلوه می‌کنیم”؛ همان‌گونه که اقیانوس “موج می‌زند”، جهان نیز “مردم می‌شود.”
(آلن واتس، حقیقت من)
در نخستین قرار لیالی لیلی به‌سراغ الهیات امید رفتیم که مبتنی بر نگرش یورگن مولتمان، از نسلِ نخست الهی‌دانان پس از جنگ جهانی طراحی شده بود. در سالِ دوم الهیات بخشش را مورد بحث و گفت‌وگو قرار دادیم و از دیدگاه‌های آنتونی بش، الهی‌دان مسیحی معاصر گفتیم که او نیز این قرار را با ارسال ویدئویی همراهی کرد.
اینک در سومین قرار لیالیِ لیلی به‌سراغ الهیات رخداد خواهیم رفت. شایان ذکر است که پیش از قرارهای لیالی لیلی نیز به الهیات دیالوگی و بررسی موردی دین‌ورزی امام موسی صدر پرداخته بودیم.
در هریک از این تأملات الهیاتی که در فضای الهیاتِ جدید بالیده‌اند، آنچه مورد توجه است حضورِ پررنگ انسان و نقش‌آفرینی فعال او و محوریت داشتن ارتباطات انسانی است که در خوانش‌های کلاسیک از الهیات این نگاه عموماً غایب یا کمرنگ بود.
الهیات رخداد ذیل نگرش الهیاتی-فلسفی “پسامدرن” و “پسا-متافیزیکی” دسته‌بندی می‌شود و در این نشست‌ها این الهیات و مفهوم فلسفی رخداد را از دیدگاه جان کپوتو، فیلسوف دین آمریکایی، و آلن بدیو، فیلسوف فرانسوی معرفی می کنیم.
جان کپوتو، در این الهیات، حقیقت را امری رخدادی معرفی می‌کند (یعنی برآمده از یک رخداد=event)؛ یا به بیان دیگر، حقیقت به مرتبه‌ی آنچه روی می‌دهد تعلق دارد؛ پس می‌توان گفت تکین است.
در این تلقی، حقیقت نه ساختاری است، نه اصل موضوعی، و نه حقوقی یا قانونی. رخداد، گونه‌ای درخشش الوهی را به چیزها وام می‌دهد؛ همان چیزی که دلوز “درخشش و شکوه وجود” می‌نامد و در اینجا الهیات گوش خود را به ضربان قلب یا ارتعاشات الوهیت در چیزها، نزدیک نگاه می‌دارد.
در این الهیات، آفرینش آن گونه که متألهان متافیزیکی می‌خواهند ما بیاندیشیم، وجود را از عدم بیرون نکشیده، بلکه در واقع آفرینش، بر درخششِ زندگی و نوری تاکید می‌کند که بر آنچه که تاریک و فاقد حیات بود تابیده است، آن را پر ساخته ، بدان جرقه زده و روشنش کرده است. نام خدا نه نام یک امکان‌پذیری منطقی تجریدی، که نام یک پویه است که در درون چیزها می‌تپد، آنها را وادار می‌کند و از آنها می‌خواهد که آن چیزی که می‌توانند باشند.
در الهیات پسامدرن، آنچه که برای ما رخ می‌دهد، “خدا”ست.
الهیات، در یکی سازی نام خدا، نه با عقوبت و مجازات، که با فعل بخشایش صورت می‌گیرد؛ در دنیا، خشونت با ضد خشونت مواجه می‌شود اما در ملکوت، خشونت با عفو و بخشش رو در رو می‌گردد. در دنیا خیانت در یک بوسه پنهان می‌شود و در ملکوت، خیانت با یک بوسه شفا می‌یابد. آدمی، تنها می‌‌تواند از ایمان (گرویدن)، از اعلام ایمان، آغاز کند؛ لذا هیچ گفتاری نمی‌تواند دعوی صدق کند اگر حاوی پاسخی صریح به این پرسش نباشد: چه کسی سخن می‌گوید؟
در نگاه کپوتو، مفهوم خدا در نوعی گشودگی نسبت به آینده‌ای که اختیارش را نداریم و آمدنش را نخواهیم دید، اجرا می‌شود. این اجرا شدن در گونه‌ای هویداسازی و امکان پذیری محقق می‌شود که برای ما غیرممکن اند و بر ما غلبه دارند و ما را به سمت خدایی می‌کشانند که با او هیچ چیز غیرممکن نیست. از این منظر، نام خدا نیز نه تنها یک نام بلکه یک فرمان است، یک فراخوان به سوی خداست، یک تمنا برای توکل به خدا و برای سپردن همه چیز به دست اوست.
از منظر آلن بدیو، رخداد(event) یک تغییر واقعی در وضعیت است. حقیقت در فرایند رخداد اتفاق می‌افتد.
بدیو بر این باورست که رویداد آن چیزی نیست که رخ می‌دهد، بلکه چیزی است “در” آن چه که رخ می‌دهد؛ چیزی که در حال آمدن است؛ منتظر ماست و ما را دعوت می‌کند!
فیلسوفانی چون آلن بدیو و ژیل دلوز بیشتر به “رویای یک رخداد” اهمیت می‌دهند تا “رخداد یک رویا”.
برای جامعه‌شناسانی همچون هانری دِروش که صاحب نظریه‌ی “جامعه‌شناسی امید”ند، رؤیاها و امیدهای ما اگر به تمامه رخ دهند، دیگر برای ادامه زندگی و ادامه تاریخ، امید و آرزویی باقی نخواهد ماند؛
رویاها و آرزوها اگر همگی رُخ دهند، به واقعیت تبدیل می‌شوند و پایان می‌یابند؛
با پایان یافتن انتظار، امید از دست می‌رود و تاریخ از حرکت بازمی‌ایستد!
صوت نشست «لیالی لیلی (۳) – الهیات رخداد» – جسات یکم، دوم و سوم
ویدئوی نشست «لیالی لیلی (۳) – الهیات رخداد» – جلسات یکم، دوم و سوم